Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że szkoła może mieć inny oprócz oficjalnego program nauczania. Co więcej, niektórzy nauczyciele również nie są świadomi istnienia ukrytego programu szkoły.
Czym jest więc ukryty program szkoły? Najogólniej można powiedzieć, że jest to to, czego uczy przebywanie w szkole, poza oficjalnym programem i celami dydaktyczno-wychowawczymi.
W zakres ukrytego programu szkoły wchodzą między innymi rytuały szkolne, role uczniów i pracowników szkoły oraz nakazy moralne.
W miarę upływu lat szkolnych uczniom wpaja się, że dobry uczeń musi być uległy i grzeczny. Jego zadaniem jest pilne słuchanie nauczyciela, wykonywanie ściśle wytyczonych poleceń i dostawanie najlepszych ocen ze wszystkich przedmiotów, niezależnie od jego zainteresowań. Zapomina się o tym, że to osoby, które mają szansę rozwijać własne zainteresowania i pasje często osiągają coś wielkiego. Szkoła wpaja uczniom zasady konformizmu, a jednostki nonkonformistyczne bywają w niej odbierane niestety negatywnie.
Istotną kwestią jest poczucie tzw. wewnątrzsterowności (wewnętrznego sprawstwa) i zewnątrzsterowności (zewnętrznego sprawstwa) uczniów. System szkolny nie zachęca do zdobywania wiedzy ,,dla samego siebie’’ i pogłębiania jej. Dzieje się to między innymi za sprawą kluczy i ocen. Uczeń ma świadomość, że jego wiedza jest oceniana. Aby być dobrym uczniem musi zdobywać dobre oceny – uczy się więc dla ocen.
Ocena wypracowań i sprawdzianów odbywa się na zasadzie klucza. Uczeń nie ma miejsca na rozwijanie własnej twórczości i indywidualizmu. Gdy nie
radzi sobie z danym przedmiotem dostaje negatywną ocenę. Początkowo może starać
się poprawiać oceny, ale gdy nie udaje mu się to, kolejne jedynki stają się
standardem. Przestaje podejmować jakiekolwiek wysiłki związane z nauką,
ponieważ przyzwyczaja się do tego, że i tak dostanie jedynkę. W ten sposób
dzieci uczą się, że pewne „wydarzenia” są poza ich kontrolą. Gdy sytuacje takie powtarzają się poczucie zewnętrznego
sprawstwa może utrzymywać się w życiu dorosłym, co skutkować może ogólnie
rozumianą wyuczoną bezradnością.
Temat ukrytego programu szkoły jest bardzo rozległy. W jego zrozumieniu pomóc może wywiad z dr Ewą Bernacką z Instytutu Psychologii UMCS.
Zapraszam do obejrzenia. ;)
